Διαθεματικές Εργασίες

Σε αυτή την σελίδα και στις υποενότητες, θα βρείτε διαθεματικές ερευνητικές εργασίες που έχουν γίνει από ομάδα μαθητών υπό την καθοδήγηση μου σε διάφορες σχολικές χρονιές. Οι εργασίες θα ανανεώνονται κάθε χρόνο και θα προστίθενται καινούργιες  που γίνονται τη νέα σχολική χρονιά. Τι εννοούμε όμως με τον όρο διαθεματική ή και ερευνητική εργασία; Τι προσφέρουν αυτές οι εργασίες στο μαθητή, στον εκπαιδευτικό και γενικά στο σχολείο; Τα πιο πάνω ερωτημάτα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στη συνέχεια.

Όταν λέμε διαθεματική εργασία ή έρευνα ή project εννοούμε την οποιαδήποτε μορφή έρευνας (διαδικτυακή, βιβλιογραφική, ποσοτική, κατασκευαστική κ.α.) που εμπλέκει τους μαθητές σε όλα τα στάδια της εργασίας. Μέσα από την εμπλοκή τους οι μαθητές μαθαίνουν εμπειρικά αρκετά πράγματα και από διάφορα άλλα μαθήματα.

Είναι δεδομένο ότι η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται ως εποχή της γνώσης και της πληροφορίας. Καθώς οι γνώσεις αυξάνονται και μεταδίδονται με ταχύτατους ρυθμούς, επιβάλλεται το σύγχρονο σχολείο να προσαρμόζεται στις συνθήκες και να εντάσσει τους μαθητές του στο νέο τοπίο που δημιουργείται. Στο σχολείο  πρέπει να γνωρίζουμε ότι η γνώση είναι μια πολύπλευρη κατάκτηση που δεν μπορεί να επιτευχθεί όταν δίνεται αποσπασματικά και κατακερματισμένη. Είναι απαραίτητη λοιπόν η σφαιρική και διαθεματική προσέγγιση του κάθε γνωστικού αντικειμένου. Στόχος των νέων αναλυτικών προγραμμάτων είναι να ενταχθούν οι διαθεματικές εργασίες και στο ωρολόγιο πρόγραμμα.

Μέσα από τα πιο πάνω, επιχειρώ να τεκμηριώσω την προσθετική αξία στη διδασκαλία για το μαθητή αλλά και για τον καθηγητή που αναμιγνύεται στις διαθεματικές εργασίες.

Τι προσφέρουν οι διαθεματικές εργασίες (έρευνες);

Από παιδαγωγική άποψη η διαθεματικότητα είναι σημαντική, διότι αποσκοπεί στη σφαιρική καλλιέργεια των μαθητών, αλλάζει τον τρόπο αντιμετώπισης του σε διάφορα θέματα, αφού καλλιεργεί δεξιότητες και ικανότητες όπως:

1. Τη δεξιότητα της χρήσης ποικίλων πηγών πληροφόρησης. Μέσα από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση, την έρευνα στο διαδίκτυο και γενικά την οποιαδήποτε μορφή πληροφόρησης (συνεντεύξεις, συζητήσεις με τους καθηγητές, με αρμόδια άτομα που ασχολούνται με το θέμα κ.α.) ο μαθητής μαθαίνει να χρησιμοποιεί πολλές πηγές πληροφόρησης ώστε να μάθει για το θέμα που τον ενδιαφέρει.
2. Τη δεξιότητα της επικοινωνίας. Μέσα από την παρουσίαση της εργασίας σε συνέδρια, ημερίδες, διαγωνισμούς, παρουσιάσεις αναγκάζεται ο μαθητής να γράψει κάτω στο χαρτί τις σκέψεις του, τις γνώσεις του και γενικά να μπορεί να τις παρουσιάσει γραπτώς και προφορικώς όπως επίσης και να επιχειρηματολογήσει για αυτές του τις προτάσεις. Μπορεί πλέον να κάνει διάλογο για το θέμα το οποίο γνωρίζει και να εκφέρει άποψη σε γενικές γραμμές.
3. Τη δεξιότητα της συνεργασίας. Ο μαθητής μέσα από συνεργασία με τους συμμαθητές του μπορεί να φέρει καλύτερο αποτέλεσμα. Βλέπει το αποτέλεσμα που βγαίνει από τη συνεργασία και εκτιμά αυτή τη δεξιότητα.
4. Μαθαίνει πώς να μαθαίνει. Αν ο μαθητής επιλέξει ένα θέμα που του αρέσει τότε θεωρεί πλέον ότι είναι δική του υπόθεση και όχι υπόθεση κάποιων άλλων που προσπαθούν να του επιβάλουν γνώση αχρείαστη κατά τα δεδομένα τα δικά του. Επινοεί έτσι όλους τους δυνατούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να ενημερωθεί για το θέμα με το οποίο έχει ασχοληθεί στη διαθεματική εργασία. Ασχολείται πλέον σε βάθος με το θέμα  και ασχολείται επειδή του αρέσει και όχι επειδή του επιβάλλεται.
5. Καλύτερη εκμάθηση των νέων Τεχνολογιών. Συγκεκριμένα μέσα από το ψάξιμο στο διαδίκτυο ο μαθητής μαθαίνει πώς να χρησιμοποιεί το διαδίκτυο και για άλλα πράγματα πέραν από τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (facebook, messenger κ.α.). Πέραν όμως από τη σωστή εκμάθηση του διαδικτύου μαθαίνει να χρησιμοποιεί σωστά προγράμματα όπως:

• Τον επεξεργαστή κειμένου (word) για τη σωστή γραπτή παρουσίαση της έρευνας του
• Προγράμματα ανάλυσης δεδομένων (excel, SPSS), έτσι ώστε να μπορέσει να παρουσιάσει σωστά αποτελέσματα που έχουν εξαχθεί μέσα από έρευνες.
• Προγράμματα παρουσίασης (power point) για να μπορέσει να παρουσίασει την εργασία του μέσα από μια ηλεκτρονική παρουσίαση
• Photoshop, Moviemaker, κ.α. σε πολλές περιπτώσεις οι μαθητές θέλουν τα δικά τους αποτελέσματα, τη δική τους δουλειά να την παρουσιάσουν σε αφίσες (αν ο καθοδηγητής τους, τους δώσει το ερέθισμα) ή σε βίντεο μέσα από την αφίσα ή σε βίντεο που θα παρουσιάζουν συνοπτικά τη δική τους δουλειά. Για να μπορέσει να παρουσιαστεί μια αφίσα ή ένα βίντεο ο μαθητής χρειάζεται αρκετές ώρες σε ένα πρόγραμμα και μετά από αυτό μπορούμε να πούμε πλέον ότι είναι γνώστης του συγκεκριμένου προγράμματος.

6. Την ικανότητα της επίλυσης προβλημάτων. Σε πολλές περιπτώσεις όταν ένας μαθητής ασχολείται με μια εργασία αντιμετωπίζει προβλήματα στα οποία δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει. Μέσα από συζητήσεις ή και ακόμα δική του προσωπική δουλειά καταφέρνει στο τέλος να επιλύσει τα οποιαδήποτε προβλήματα και να φέρει εις πέρας μια εργασία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
7. Την ικανότητα της δημιουργικής επινόησης. Μπορεί να επινοήσει αρκετά πράγματα που μπορεί να μην τα έχουμε σκεφτεί εμείς οι εκπαιδευτικοί έτσι ώστε να αντεπεξέλθει σε ένα πρόβλημα ή να παρουσιάσει ένα πρόβλημα ή ακόμα μέσα από μια κατασκευή να παρουσιάσει αυτό που θέλει, φτάνει να έχει την ελευθερία να το κάνει και να μην είναι σε στενά διδακτικά πλαίσια.
8. Την ικανότητα της κριτικής επεξεργασίας των πληροφοριών. Ο μαθητής μέσα από την πληθώρα των πληροφοριών που έχει βρει για το θέμα μαθαίνει να επιλέγει τις κατάλληλες πληροφορίες που τον αφορούν και που μπορεί να κατανοήσει για την καλύτερη παρουσίαση του θέματος.
9. Την ικανότητα της κριτικής σκέψης και άποψης. Ο μαθητής αποκτά τη δική του άποψη για το θέμα και δεν μπορεί πλέον να τον πείσει κανένας για κάτι διαφορετικό εκτός και αν επιχειρηματολογήσει σωστά. Έχει τη δική του άποψη και μπορεί να την τεκμηριώσει μέσα από τις δικές του πλέον εμπειρίες. Οι επιλογές του πλέον στην καθημερινή του ζωή είναι διαφορετικές, μαθαίνει να ζυγίζει τις γνώσεις του και να σκέφτεται πριν πράξει το οτιδήποτε.
10. Αποκτά αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Μαθαίνει πλέον να αποκτά εμπιστοσύνη στον εαυτό του μέσα από τις εμπειρίες του και τις γνώσεις που έμαθε πλέον από μόνος του. Ειδικά μετά από συζητήσεις με μεγαλύτερους του όταν δει ότι αυτός γνωρίζει το συγκεκριμένο θέμα ενώ αρκετοί μεγαλύτεροι δεν το γνωρίζουν, μαθαίνει να εμπιστεύεται τον εαυτό του και πλέον βλέπει με καλύτερο μάτι τις δεξιότητες του. Ακόμα και αδύνατοι μαθητές μαθαίνουν να έχουν αυτοεκτίμηση διότι μπορεί να είναι αδύνατοι σε ένα μάθημα αλλά από την άλλη ξέρουν πλέον ότι μπορούν να προσφέρουν σε κάτι άλλο φτάνει να θέλουν. 
11. Καλύτερη επικοινωνία με τους καθηγητές του. Μέσα από τις πολλές ώρες που έρχονται σε επαφή (σε προσωπική επαφή) με τους καθηγητές που συντονίζουν την έρευνα ή την εργασία βλέπουν και την ανθρώπινη πλευρά των καθηγητών και πλέον η επικοινωνία με τους καθηγητές γίνετε ευκολότερη.

Θα μπορούσαμε να είχαμε αναφέρει πολύ περισσότερα αλλά μέσα από τα πιο πάνω μπορεί ο καθένας να πάρει μια άποψη στο τι μπορεί να προσφέρει στο μαθητή μια διαθεματική εργασία ή έρευνα. Φυσικά μια διαθεματική εργασία δεν προσφέρει μόνο στους μαθητές. Η προσθετική της αξία επεκτείνεται και στους καθηγητές, στο διδακτικό αντικείμενο, στο μάθημα και στο σχολείο. Συνοψίζοντας μπορούμε να χωρίσουμε αυτά τα πλεονεκτήματα όπως πιο κάτω:

• Για το καθηγητή: Απόκτηση περισσότερων γνώσεων για διάφορα θέματα, λειτουργεί πλέον σαν συντονιστής (αυτός που συντονίζει τις προσπάθειες τους και όχι αυτός που τους προσφέρει δοσμένη γνώση), γνώση Υπολογιστικών Προγραμμάτων για καλύτερο έλεγχο των εργασιών (δεξιότητες δηλαδή στις νέες τεχνολογίες), καλύτερη επαφή με τους μαθητές (κερδίζεις τους μαθητές μέσα από την επαφή), μπορεί να ελέγχει καλύτερα τους μαθητές στις επιλογές τους, αναγνώριση από το σχολείο και τους μαθητές (ηθική ανταμοιβή από τους μαθητές και το σχολείο), μπορούμε να αναφέρουμε περισσότερα αλλά ο καθένας μπορεί να δει τι μπορεί να κερδίσει μέσα από μια τέτοια εργασία και επαφή με τους μαθητές.
• Για τις Θετικές Επιστήμες: Στροφή προς τις Θετικές Επιστήμες μέσω των ερευνητικών εργασιών,δηλαδή περισσότεροι μαθητές επιλέγουν μαθήματα Θετικών Επιστημών και μαθαίνουν σε αρκετές περιπτώσεις να παίρνουν πειραματικές μετρήσεις, να τις απεικονίζουν και να εξάγουν συμπεράσματα. Ανάλογα με το είδος της ερευνητικής εργασίας και το θέμα, τα πλεονεκτήματα ποικίλουν.
• Για το σχολείο: Μείωση της παραβατικότητας μέσω της εμπλοκής και αδύνατων μαθητών στην ερευνητική ομάδα, καλές πρακτικές για εμπλοκή όλων των μαθητών σε δημιουργικές εργασίες, εκμάθηση των μαθητών να είναι ενεργοί πολίτες. Γενικά ανάλογα με το προσανατολισμό μπορούμε να έχουμε και διαφορετικά πλεονεκτήματα.

Κλείνοντας αυτή την ενότητα μπορούμε να πούμε ότι είναι αρκετά τα πλεονεκτήματα σε όλους τους τομείς για την εμπλοκή των μαθητών στις ερευνητικές εργασίες. Σαν βασικό μειονέκτημα αυτών των δραστηριοτήτων για το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου είναι η μη αναγνώριση της επιπλέον δουλειάς που γίνεται από τους εκπαιδευτικούς που εμπλέκονται σε αυτές τις διαδικασίες. Έτσι η όλη προσπάθεια και εμπλοκή του καθηγητή αφήνεται στην καλή θέληση και στον εθελοντισμό του εκπαιδευτικού.

Μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρο το άρθρο με τίτλο 'Διδάσκω Αεί Διδασκόμενος', μια παρουσίαση που έγινε στο 2ο Παγκύπριο Συνέδριο Μαθητών Καθηγητών για τις Θετικές Επιστήμες: στις 2 Μαρτίου του 2013 στο Πισσούρι: didasko ai didaskomenos.pdf (546970)

Αυτός το πεδίο είναι κενό.